Sinterklaas en de vermoorde kinderen
Sint Nicolaas is de beschermheilige van Amsterdam. Je komt hem dan ook op de meest onverwachte plekken tegen. Op de Dam is al vanaf begin 1600 een gevelsteen met Sinterklaas en een tobbe kinderen te vinden, meldt de Gemeente Amsterdam via haar verzonden nieuwsbrief.
‘Omstreeks het jaar 280 wordt in het diepe zuiden van het huidige Turkije een jongetje geboren. Zijn ouders noemen hem Nicolaos. Hij kan direct na zijn geboorte al staan, lijkt als baby al met geheven armen tot god in de hemel te bidden en weigert borstvoeding op vastendagen. Nicolaos doet wonderen die niet onder doen voor die van Jezus Christus. Zo laat hij net als Jezus mensen opstaan uit de dood en kan hij zakken graan vermenigvuldigen.
Op zijn 19e wordt Nicolaos priester. Na een lang godvruchtig leven overlijdt hij op 6 december 343 als bisschop in Myra, tegenwoordig bekend als het Turkse stadje Demre. De bisschop heeft veel indruk gemaakt met zijn diep religieuze levensstijl, en er ontstaat in de loop der eeuwen een ongekende mythevorming die ook Amsterdam niet ongemoeid laat. Zo wordt onze Oude Kerk vlak na de bouw in 1304 aan Sint Nicolaas gewijd en is de sint vanaf het prille begin van Amsterdam beschermheilige van de stad.
In een aantal legenden over Nicolaos zien we duidelijk waar onze huidige Sint Nicolaas/Sinterklaas het vandaan heeft. Zo verhaalt een 9-eeuwse hagiografie hoe Nicolaas ooit bij een arm gezin goudbundels door het raam naar binnen gooide die terecht kwamen in schoenen die voor de haard stonden te drogen.
Minder prettig is het verhaal dat op de Amsterdamse gevelsteen wordt uitgebeeld. Drie kinderen logeerden in een herberg waarvan de eigenaar een nogal ongezonde hobby bleek te hebben. Hij vermoordde de kinderen ’s nachts met een bijl en gooide hun lijken in een houten vat met pekel om later op te eten. Toevallig was de nacht daarop Sint Nicolaas in de buurt op zoek naar een slaapplaats en klopte aan bij de herberg. Daar droomde Nicolaas ’s nachts over een vat met drie dode kinderen. Hij riep de herbergier en dwong hem te vertellen wat er was gebeurd. De eigenaar toonde de sint berouwvol het houten vat met de drie dode kinderen. Sint Nicolaas beval de herbergier te bidden om vergiffenis en wekte ondertussen de kinderen weer tot leven.
De legende stamt uit de 11e eeuw en krijgt 500 jaar later een vaste plek op de Dam. Vanaf begin 1600 hangt hier de gevelsteen met daarop de sint die de drie vermoorde kinderen tot leven wekt.
De eeuwenoude gevelsteen met daarop Sinterklaas en de drie tot leven gewekte kinderen op de Dam, hoek Damrak. Het oorspronkelijke gebouw waar de gevelsteen op bevestigd was is inmiddels afgebroken en op het nieuwe gebouw heeft de steen weer dezelfde plek gekregen
De Dam in 1890 met de gevelsteen van Sinter Claes op vrijwel dezelfde plek als vandaag. Klik op de foto voor groot formaat. Foto van Jacob Olie
Drukste beschermheilige
Sint Nicolaas/Sinterklaas is al vanaf 1300 de beschermheilige van Amsterdam. Het concept van de beschermheilige komt uit het katholicisme. De beschermheilige waakt over de meest uiteenlopende zaken en kan via gebed aangeroepen worden. Niet alleen steden en landen hebben beschermheiligen – aartsengel Michaël is beschermheilige van Brussel, Fransiscus van Assisi van Italië – maar ook minder voor de hand liggende zaken. Zo wend je je tot de heilige Marcus voor problemen met de schildklier, en is Judas Taddeus er voor ‘hopeloze gevallen’. Onze Nicolaas van Myra is de drukste beschermheilige, want behalve van Amsterdam is hij beschermheilige van de steden Kampen, Aberdeen en Bari, maar ook van wijnhandelaars, dokwerkers, schippers, scheepsbouwers, vissers, gevangenen, onschuldig veroordeelden, kooplieden, advocaten, deurwaarders, prostituees, bankiers, graanhandelaars, kuipers, schilders, parfumeurs, apothekers, bakkers, clerici en kinderen.
De legende van de drie vermoorde kinderen die Sinterklaas weer tot leven wekte op een schilderij van Gerard David uit 1510. Waarschijnlijk een zeer natuurgetrouwe weergave van de goedheiligman gezien de donkere trekken en het ontbreken van een baard. Baarden waren uit de mode in de 4e eeuw
De botten van Sinterklaas
In Amsterdam zijn vijf kerken gewijd aan Sint Nicolaas: de Oude kerk, Ons’ Lieve Heer op Solder, de Koptisch-Orthodoxe kerk, de Russisch-Orthodoxe kerk en de Sint Nicolaasbasiliek. De stoffelijke resten van Sint Nicolaas zijn gedeeltelijk begraven in Italië en in Demre. Dit zijn echter slechts wat botten. Zijn overige resten zijn verwerkt in relieken die verspreid zijn over de hele wereld. Het is niet ondenkbaar dat een dergelijk reliek ook ooit in één van de Amsterdamse kerken terechtgekomen is. Dat zou betekenen dat Sinterklaas altijd een beetje in Amsterdam is. Maar dat is hij met de wonderlijke gevelsteen op de Dam eigenlijk ook al’, schrijft de Gemeente Amsterdam.
vrijetijdamsterdam.nl
PS Heeft u al een kijkje genomen in ons blog met laatste nieuws: sinterklaas in Amsterdam 2018
