Amsterdam herbergt bijzondere kunstenaars en Vrije Tijd Amsterdam deelt graag hun verhaal. Vandaag stellen we een aantal vragen aan Maartje Jaquet.
Wilt u zichzelf eerst eens introduceren?
“Mijn naam is Maartje Jaquet. Ik ben geboren in Egmond aan Zee (1963) en woon sinds mijn zeventiende in Amsterdam waar ik Nederlandse Taal en Letterkunde studeerde aan de UvA. In 1988 haalde ik mijn masterdiploma met eerstegraads lesbevoegdheid en ging werken als docent Nederlands als Tweede taal (NT2). Ik heb tot 2007 lesgegeven aan migranten uit allerlei landen van de wereld, echt superfijn werk.”
Autonoom beeldend kunstenaar
“Sindsdien heb ik me ontwikkeld tot autonoom beeldend kunstenaar in verschillende disciplines. Bovendien ontwerp en publiceer ik mijn eigen boeken en websites. Ik woon in het centrum van Amsterdam, met man Rogier van der Ploeg, zoon Jim en dochter Loren, ze studeren en wonen nog thuis. Ik hou van kunst en bezoek tentoonstellingen, maar mijn grootste inspiratiebron is de wereld om me heen.”
Welke art opleiding heeft u gevolgd en wat sprak u het meest aan bij de opleiding?
“In de jaren ’90 volgde ik de opleiding Grafisch Ontwerpen aan de Rietveld Academie, wat ik een leuke opleiding vond. Aan de ene kant fijn om toegepast te werken, aan de andere kant de opdrachten invullen naar eigen visie. Vrij in keuze van materiaal, o.a. tekenen, fotografie, of zelfgeschreven tekst.”
School of Visual Arts
“Vanuit de Rietveld Academie deed ik mee aan een uitwisselingsprogramma met School of Visual Arts (SVA) in New York. Daar leerde ik veel over website bouwen, interactief ontwerpen, video- en geluidsopnames filmen en editen. Daar heb ik nog steeds profijt van. Het jaar daarna studeerde ik af aan de Rietveld Academie, met een interactief computerproject en zelfgemaakt font met bijbehorend boek.”
Kunt u iets over de plek/atelier vertellen waar uw projecten gecreëerd worden?
“De laatste 5 jaar heb ik een atelier in Den Ilp, zo’n 15 kilometer ten noorden van Amsterdam. Ik vind het heerlijk om daar te werken aan mijn projecten en geniet van de muren om me heen, die vol hangen met kunstwerken die ik in de loop der tijd heb verzameld. Van gekocht tot geruild en gekregen van bevriende kunstenaars en op straat gevonden kunst.
En vooral genieten van de rust. Met een paar stappen ben ik in de natuur van het Ilperveld en het Twiske. Ik maak er mijn collages, werk er mijn tekeningen uit en ontwerp er mijn boeken.”
Overal vandaan werken
“Maar ik werk eigenlijk overal, ik hou ervan om me heen te kijken en foto’s te maken van details die mijn fantasie prikkelen, korte video’s te maken van situaties of mensen te tekenen op straat, in een café of in het openbaar vervoer.”
Artist in Residence
“Dit soort werk deed ik ook als ‘Artist in Residence’ in Amsterdam Zuidoost, Nieuw West, Noord-Marokko en Paramaribo (Suriname) en wanneer ik op reis ben o.a. in Parijs, New York en Istanbul. Een aantal jaar geleden maakte ik met mijn gezin een reis door Japan, daar maakte ik een dagboek met tekeningen van mensen in de metro.”
Met welke materialen werkt u het liefst en hoe komt uw werk tot stand?
“Mijn foto’s en video’s maak ik met mijn mobiele telefoon, de kwaliteit is tegenwoordig goed genoeg. Vroeger had ik altijd een digitale camera op zak. Mijn collages maak ik met afbeeldingen uit oude boeken en tijdschriften. Meestal gebruik ik twee verschillende afbeeldingen, die ik knippend, en plakkend met en door elkaar combineer.”
Tekenen en kijken
“Mijn tekeningen van mensen in de stad teken ik met zwarte pen. Ik kijk terwijl ik teken of omgekeerd, de pen in mijn hand wordt als het ware aangestuurd door mijn ogen. Het zijn snelle lijntekeningen. Wanneer er genoeg tijd is schilder ik kleuren in met aquarel. Ik let op lichtval, bij de lichtere delen laat ik het papier onbeschilderd. Dat witte papier geeft het geheel extra levendigheid. Witte verf gebruik ik liever niet, dat slaat gauw dood, vind ik.”
ALA SMA TORI – Keti Koti Verbeeld
“De portretten in mijn laatste boek ‘ALA SMA TORI – Keti Koti Verbeeld’ zijn op een andere manier tot stand gekomen. Ik heb ter plekke portretfoto’s gemaakt tijdens Keti Koti en die in mijn atelier via computerscherm, getekend en geschilderd. Op dezelfde manier als ik dat ‘live’ zou hebben gedaan, zo levendig mogelijk, met pen en aquarel, met als enige verschil dat ik eerst met zacht potlood een opzet had gemaakt.”
Wat is de inhoud en doelgroep van de ‘kunstworkshops’ en waar worden zij gegeven?
“Zo divers als mijn werk kan zijn, zijn ook de workshops. Videoworkshops op kunstacademies in Beijing (China) en Paramaribo (Suriname). Bij Academie Sint Joost in Den Bosch workshops ‘getekende krant’ een combinatie van verhalen tekenen en vormgeven met pen en aquarel. In mijn atelier collage maken met kinderen en volwassenen. Ook is fotografie en poëzie op locatie mogelijk, net als op maat gemaakte workshops voor kinderen in Speciaal Onderwijs.
Workshops geven
“De laatste tijd geef ik vooral workshops rondom mijn boek ‘ALA SMA TORI – Keti Koti Verbeeld’ zoals portretten tekenen en schilderen. En zelf inkt maken met natuurlijke materialen om daarmee illustraties te maken bij gedichten van Surinaamse schrijvers, of een Bigi Spikri optocht schilderen. Dat gaat vaak in overleg met de opdrachtgever. Tot nu toe werkte ik met studenten van de Nola Hatterman Kunstacademie in Paramaribo, een basisschool en een kunstopleiding voor kinderen in Amsterdam en een school voor Speciaal Onderwijs in Zaandam. Alle leeftijden en doelgroepen zijn mogelijk.”
Wat is uw connectie met Keti Koti en hoe heeft u dit uitgebeeld?
Al van jongs af aan hou ik van mensen van verschillende culturen en kan ik me druk maken om discriminatie en onrecht. In 2009 kwam ik voor het eerst in Suriname om videoworkshops aan de kunstacademies van Paramaribo te geven. Ik maakte er vrienden, veelal ook kunstenaars: onder andere Rinaldo Klas, toen directeur van Nola Hatterman Kunstacademie, en Marcel Pinas. Pinas nodigde me vanuit zijn Tembe Art Studio uit om het jaar daarop fotografieworkshops te komen geven aan kinderen in Moengo en in de dorpen eromheen. In 2019 was ik voor de derde keer in Paramaribo, op uitnodiging van Rinaldo Klas voor een duo-expositie in Readytex Art Gallery: “Bezielde lijnen”. Ik had tekeningen van mensen in Amsterdam Zuidoost meegenomen en heb ter plekke aan de Waterkant live portretten getekend en geschilderd.”
De moord op George Floyd
“Ik was geschokt van de beelden in 2020 van de moord op de Afrikaans – Amerikaanse George Floyd, door een witte politieagent. Ik realiseerde me dat ik als kunstenaar meer wilde doen. Toen ik op 1 juli in Amsterdam Zuidoost mensen speciaal gekleed voor de dag van Keti Koti zag, kreeg ik het idee: ik kon portretten van ze tekenen en schilderen en zo Keti Koti onder de aandacht brengen. Ik maakte foto’s die ik in mijn atelier uitwerkte.
Mensen een stem geven
“Het volgende jaar kwamen daar interviews bij, om de mensen niet alleen een gezicht te geven maar ook een stem. De mensen op Keti Koti lieten oude foto’s uit het familiearchief zien en kwamen soms met liederen of een gedicht. Elke geïnterviewde gaf bovendien een uitspraak mee die voor diegene samenvatte wat Keti Koti betekent. Deze uitspraken heb ik bij het interview toepasselijke producten zelfgemaakte inkt, op katoenen doekjes geschilderd en samengebracht op een 4,5 x 2 meter brede ‘mamyo’, een wandkleed.”
Portretten, interviews en teksten
“Het hele project heb ik na drie jaar samengebracht in mijn boek ‘ALA SMA TORI – Keti Koti Verbeeld’ met alle 79 portretten, 30 interviews, met teksten beschilderde doekjes, de mamyo, foto’s, video’s (via QR-codes) en een verklarende woordenlijst. Het boek is uitgegeven door LM Publishers en is via hun website, de boekhandel of bol.com te verkrijgen (€27,50). Een getekend exemplaar kan via mij geregeld worden (zie ‘contact’ website maartjejaquet.nl).”
Wat zijn uw favoriete stromingen in de kunstgeschiedenis?
“Wat mijn fotografie en collages betreft zijn dat het dadaïsme en het surrealisme. Inspirators voor mijn videowerk zijn denk ik Bert Haanstra en Jacques Tati. Wat tekenen/schilderen betreft is er niet per se één favoriete stroming. Ik hou bijvoorbeeld van de tekeningen van Rembrandt, Picasso, Maira Kalman, de schilderijen van Matisse, Raoul Dufy, David Hockney en van de portretten van Alice Neel en Kerry James Marshall.
Ik wil er wel bij aantekenen dat ‘de kunstgeschiedenis’ met name op de Westerse wereld is gericht. Er is en wordt veel meer moois en interessants gemaakt in andere delen van de wereld, waar ik nog lang niet genoeg van gezien heb.”
Kunt u ‘10x10artist’ eens toelichten?
”10x10artist’ is een project van galerie Atelier Open. Het is een website, podium en webshop voor verschillende kunstenaars uit binnen- en buitenland. Iedere kunstenaar die erbij aangesloten is maakt speciaal voor 10x10artist werken van 10×10 cm. De techniek, onderwerp, vorm, materiaalgebruik en prijs kunnen anders zijn, maar de maat is hetzelfde. Er worden exposities georganiseerd, in samenwerking met Café Eijlders in Amsterdam maar soms ook elders, waarbij kunstenaars (ook) groter werk tentoonstellen.”
Solo-expositie Café Eijlders
“Zo had ik een aantal maanden geleden een solo-expositie in Café Eijlders met portretten uit mijn boek ‘ALA SMA TORI’. Deze zomer is daar een groepstentoonstelling van een groot deel van de 10x10artist met daarvoor speciaal gemaakt werk op het 10×10 formaat met het thema ‘Blauw’. Alle werken van 10x10cm zijn via de webshop 10x10artist.com te koop.”
Bent u lid van een kunstenaarsgroep?
“Naast ’10x10artist’ ben ik lid van ‘Arti et Amicitiae’ aan het Rokin in Amsterdam, een vereniging van beeldende kunstenaars die opgericht is in 1839. Ik doe elk jaar mee aan de Salon. In de sociëteit worden ook exposities georganiseerd, ik heb daar in samenwerking met Harald Schole ooit mijn kunstverzameling getoond.
Je kunt er als kunstenaarslid ook een kleine ruimte huren voor presentaties, daar heb ik ook weleens gebruik van gemaakt, voor een tussentijds overzicht van mijn project over Keti Koti. Daarnaast heb ik veel contact met WG Kunst en CBK Zuidoost, beide in Amsterdam. Bij deze culturele instellingen kom ik graag en doe ik vaak mee aan tentoonstellingen.”
Staan er ook solotentoonstellingen op de agenda?
“Afgelopen januari exposeerde ik werk uit mijn boek ‘ALA SMA TORI’ in Suriname, in de Nola Hatterman Kunstacademie (Paramaribo) en in CAMM (Contemporary Art Museum Moengo). In juni/juli had ik grotere en kleinere solo-exposities in boekhandels in Amsterdam.”
Grote overzichtstentoonstelling
“En in februari 2025 komt er een grote overzichtstentoonstelling van alle portretten en wat daarbij hoort in Artblok Paramaribo, op uitnodiging van George Struikelblok. Ik ben nog op zoek naar een mooie plek in Amsterdam of elders in Nederland om zo’n zelfde groot overzicht van alle kunstwerken, de portretten, de mamyo, de foto’s en video’s in een expositie te maken!”
Vindt u Amsterdam als kunstenaar een inspirerende stad?
“Ja, ik hou van de mensen, de levendigheid, de diversiteit en zoveel kunst en cultuur op loopafstand. Ik hou ervan om praatjes te maken met de mensen en om door de stad te wandelen en daarnaast in te zoomen op details.”
Inspiratie andere plekken
“Je kan natuurlijk ook inspiratie vinden op allerlei andere plekken, maar ik ben altijd weer blij om thuis te zijn. Dat geldt trouwens ook, maar op een andere manier, voor mijn atelier in Den Ilp. De rust daar is voor mij een verademing. Hoewel ik daar ook foto’s en filmpjes maak, zijn die anders dan die van op straat.”
Wilt u zelf nog iets toevoegen?
“Sinds de expositie BLAUW in Café Eijlders (van 10x10artist), ben ik bezig met meer werk rondom het thema van mijn werk aldaar. Voor deze expositie combineerde ik collages met tekenen/schilderen. Oude foto’s uit boeken over de wonderen van de wereld: blauw van de zee, de lucht, de sterrennacht. Ik tekende er (delen van) mensfiguren in.”
Eerbetoon Moeder Aarde
“Een eerbetoon aan Moeder Aarde, in de Winti ‘Mama Aisa’ genoemd: de moeder van alle moeders, vaders, alle schepselen op aarde. Een ode aan de kracht van het leven, van de schepping, van spiritualiteit en van het maken van kunst.”
Foto’s oude boeken
“Inmiddels heb ik ook werken gemaakt met andere foto’s uit oude boeken, van Surinaamse planten bijvoorbeeld. Ik wil er de komende maanden uitgebreid mee bezig zijn en dieper op in gaan, en een nieuw materiaal toevoegen: keramiek. De nieuwe werken in deze serie zullen in juni en juli 2025 te zien zijn tijdens de Surinaamse Maanden van Stadsherstel Amsterdam, in de Amstelkerk in Amsterdam”, laat Maartje Jaquet ten slotte weten.
