“ZID Theater is een culturele organisatie, producent en podium in Amsterdam, gevestigd op de grens van Amsterdam West en Nieuw-West, met een prachtige, eigen multifunctionele zaal van 300 m2. ZID produceert multidisciplinaire voorstellingen en het jaarlijkse internationale ExploreZ Festival en verzorgt trainingen voor makers en performers”, vertelt Sietske namens het ZID Theater. Vrije Tijd Amsterdam stelt een aantal vragen.
Grootstedelijke dynamiek en bijbehorende vraagstukken
“Op de Balkan betekent het woord ZID ‘de muur’. ZID Theater staat voor het afbreken van muren en het werken aan nieuwe, constructieve verbindingen. Talentontwikkeling en kansen creëren voor aanstormend talent met een vluchtverleden en migratieachtergrond zijn essentieel voor het werk van ZID. Het werk van ZID is diepgeworteld in de grootstedelijke dynamiek en bijbehorende vraagstukken. De voorstellingen komen tot stand door middel van co-creatie, zijn associatief en interdisciplinair en bestaan uit authentieke concepten van de makers.”
Samenwerkingen en uitwisselingen in buitenland
“ZID werkt echter niet alleen stedelijk, maar ook landelijk en internationaal. Naast Nederland was het werk van ZID te zien in verschillende andere landen in Europa, in Zuid-Amerika, de Verenigde Staten, Rusland en Marokko. Door samenwerkingen en uitwisselingen te organiseren met culturele organisaties in het buitenland ontstaat er een kennisoverdracht tussen makers en bezoekers. Spelers en deelnemers aan de talentontwikkelingstrajecten krijgen de mogelijkheid om hun netwerk uit te breiden en er worden verbindingen aangegaan met theater als gemeenschappelijke taal.”
Multidisciplinair en (inter)nationaal festival
“Het ExploreZ festival is het jaarlijkse multidisciplinaire, (inter)nationale festival dat ZID Theater sinds 2016 organiseert en waarin alle aspecten van ons werk samenkomen. Tijdens ExploreZ zetten we de deuren open voor diverse nieuwe makers, buurtbewoners en professionals, in nauwe samenwerking met vele culturele en maatschappelijke partners in Nederland en het buitenland.”
Wie zijn de mensen achter Zid Theater?
“Zid Theater is in 1992 opgericht door theatermakers Karolina Spaic en Sebo Bakker. Sinds 2003 opereert ZID Theater vanuit haar huidige locatie in West. De dagelijkse leiding van ZID bestaat uit algemeen en artistiek leider Karolina Spaić, zakelijk leider Susanne Hazen en artistiek coördinator Sebo Bakker. Naast de dagelijkse leiding is er een team bestaande uit: projectcoördinator – Aaron Minningin, productieleider – Kasper Stern, Internationaal coördinator Valia Tamvaki en zakelijk assistent/PR medewerker – Sietske d’Arnaud van Boeckholtz.
Daan Bosch is sinds 2015 onmiskenbaar lid van het artistieke team. Daarnaast werkt hij als educatief begeleider tijdens trainingen en workshops. Ook spelen theater en dans docenten/spelers Claribel Rodriguez Castillo, Naima Baraka, Issam Zemmouri, Nivin Baranbo, Joske Daamen aangevuld met kostuum en decorontwerpers, videomakers en componisten een belangrijke rol in het artistieke team.
ZZP’ers, vrijwilligers en stagiaires
“Deze vaste kern wordt aangevuld met een grote schil van zzp’ers voor onder andere webdesign en onderhoud, video en fotografie, dramaturgie, technici, tekstschrijvers, boekhouding en een aantal vrijwilligers en stagiaires, in de rol van assistent productie en communicatie.”
Op welke locatie zit Zid Theater en bent u tevreden met deze locatie?
“ZID Theater is sinds 2003 gevestigd op de grens van Amsterdam West en Nieuw-West in de Kolenkitbuurt. Het was één van de eerste culturele organisaties in Bos en Lommer. Toen ZID zich in 2003 vestigde in de Kolenkitbuurt werd het bestempeld als een wijk met veel problemen; armoede, werkloosheid, verloedering, maar het was ook, en is nog steeds een wijk met een rijkdom aan culturen. Het was een wijk waar muren nog doorbroken moesten worden en dat is precies waar ZID aan bij wilde dragen.”
Buurtbewoners verbinden
“Aan de hand van bijzondere activiteiten en voorstellingen weten we buurtbewoners van verschillende leeftijden en achtergronden te bereiken en te verbinden. Mensen worden in hun kracht gezet, krijgen de mogelijkheid om vrij te spreken en te creëren en hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Luisteren naar bewoners en ze actief laten meedoen maakt hen (en hun talent) zichtbaar, en daardoor leren we elkaar beter te begrijpen.”
Welke voorstellingen kan het publiek in Zid Theater verwachten?
“De voorstellingen van ZID komen tot stand door middel van co-creatie – de voorstelling wordt samen gemaakt met de input van het door de spelers gecreëerde materiaal. Zij krijgen hierin de ruimte om hun eigen artistieke taal te ontwikkelen en uit te dragen. Persoonlijke drijfveren, eigen verhalen en een authentieke, veelzijdige speelstijl vormen de spil van de veelal interdisciplinaire voorstellingen. Als resultaat zien we betekenisvolle en vaak persoonlijke thema’s uitgedrukt in een aansprekende en interculturele theatertaal. Met die theatertaal draagt ZID bij aan de ontwikkeling van het theater in Nederland, in een richting waarin meerdere culturen zich vertegenwoordigt zien en iets van hun eigen culturele achtergrond ervaren.”
Bijzondere voorstelling te bewonderen
“In de komende tijd zijn er bij ZID Theater bijzondere voorstellingen te bewonderen! Zo is er 15 december een IthakaZa avond dat in het teken staat van de kunst en cultuur van Roma, Sinti en reizende volkeren. Makers uit verschillende Europese landen binnen deze gemeenschap zullen het podium betreden met verassende optredens! Deze artistieke samenwerking is deel van het project Our Stage, dat zich richt op Roma-participatie in podiumkunsten.
Nationaal theaterweekend
“In januari opent ZID Theater haar deuren voor het nationaal theaterweekend! 25, 26 en 27 januari is er een bruisend programma met de premiére van Circles en Not Only one, waarbij makers met roots in Marokko, Syrië en Palestina persoonlijke, theatrale testimonials presenteren | Re-Dreams – een interactieve voorstelling die de relatie tussen droom en werkelijkheid bevraagt | Roots & Wings; een makers experiment tussen ZID Theater en Madam Fortuna (BE), waarbij zes theater en dansmakers in tien minuten hun eigen artistieke interpretatie van het thema Roots & Wings presenteren.
Theatraal event kracht van water
“Ook werkt ZID Theater hard aan de productie van W-A-T-E-R; een theatraal evenement dat gaat over de kracht van water – mythologie, feiten en milieu. Het is deel van het komende ExploreZ festival dat plaats vindt van 6 t/m 18 mei.”
Wie zijn de makers en kunstenaars die de producties verzorgen?
“Het artistieke team van ZID Theater is samengesteld uit de vaste theatermaker Karolina Spaic en Daan Bosch en een aantal theater en dans docenten/spelers: Sebo Bakker, Claribel Rodriguez Castillo, Naima Baraka, Issam Zemmouri, Nivin Baranbo, Joske Daamen aangevuld met kostuum en decorontwerpers, videomakers en componisten. Daarnaast biedt ZID een podium aan (oud) deelnemers van talentontwikkelingsprojecten en vinden er uitwisselingen plaats met theatermakers in het buitenland.”
Waarom is ‘Methodiek en Training van Zid’ zo belangrijk en wat houdt dit in?
“ZID Theater helpt aanstormende, maar nog ongekende theatertalenten – met een vluchtverleden of migratieachtergrond – de brug over naar een positie in het professionele werkveld van de podiumkunsten. Dat ‘de brug over helpen’ is een breed, maar gelaagd talentontwikkelingstraject. Afhankelijk van de startpositie en de ontwikkeling van de betreffende deelnemer, duurt het traject één jaar of twee jaar.”
Belangrijke competenties
“Gedurende dit traject ‘over de brug’ helpt ZID hun een eigen artistieke visie en vaardigheden én professionele netwerk te ontwikkelen. De competenties waaraan de deelnemers werken en getoetst worden zijn onder meer:
- Vaktechnische vaardigheden; vaak in aanvulling op eerder doorlopen ontwikkeltrajecten (in land van herkomst, autodidact, of lokaal in Amsterdam).
- Ontwikkeling eigen signatuur door middel van vaktechnische vaardigheden en de verbinding met eigen visie en zeggingskracht.
- Onderzoekend en reflecterend vermogen: onderzoek naar eigen ideeën en fascinaties en het vermogen hierop te reflecteren en deze te gebruiken in het artistieke product waaraan de fellows werken.
- Vermogen tot samenwerken: draagt vanuit zijn/haar functie actief en zelfstandig bij aan de totstandkoming van een theatraal product.”
Presentatie en doorstroom talenten
“De kern van onze missie is de presentatie en doorstroom van de geselecteerde talenten naar het veld van de professionele podiumkunsten in Nederland – en mogelijk ook daarbuiten. Voor de wat jongere talenten wordt, in samenspraak met de kunstvakopleidingen, bekeken in hoeverre ze kunnen doorstromen naar een opleiding aan bijvoorbeeld conservatorium of toneelschool.”
Werken aan ontwikkeling muziek-, dans- en theaterproducties
“Tijdens het traject ‘over de brug’ werken de ZID- fellows, elk vanuit de eigen expertise en talenten, aan de ontwikkeling van muziek-, dans- en/of theaterproducties. Deze producties worden veelal gepresenteerd onder de eigen titel van de betreffende makers, maar dragen altijd ook het label: ‘Empowered by ZID’.”
Coaching door ervaren makers
“Tegelijkertijd met het werken aan de eigen productie worden de fellows gecoacht door, en komen zij in contact met ervaren makers uit het professionele werkveld in Nederland en daarbuiten. De trajecten ‘over de brug’ worden afgesloten met de uitvoering van de ontwikkelde productie op één van de ‘ZID-podia’ en/of het ExploreZ festival of op podia van onze partners in binnen- en buitenland.”
Zijn er ook hoogtepunten uit de afgelopen jaren van Zid Theater te vermelden?
“ZID heeft voor haar werk diverse prijzen ontvangen, zoals het Appeltje van Oranje (2011) en de Gouden C van het Fonds voor Cultuurparticipatie (2014). In 2020 ontving Karolina Spaic, directeur van ZID, een Koninklijke Onderscheiding en is zij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.”
Talentontwikkelingstrainingen talenten met migratieachtergrond
“In 2023 rondde ZID haar eerste grote talentontwikkelingsproject FATE af – dat onder andere gefinancierd werd door Creative Europe en het project met een ‘zeer goed’ beoordeelde.
Inmiddels heeft ZID drie talentontwikkelingstrainingen afgerond voor deze jonge talenten; mensen met een migratieachtergrond die het in zich hebben om door te stromen naar het professionele theaterveld in Nederland en daarbuiten. ZID helpt deze groep om de brug over te komen en zich succesvol te verbinden met het theaterveld in Nederland en soms ook daarbuiten; met de gezelschappen, productiehuizen, festivals en/of opleidingen. Want dáár horen zij thuis, dáár worden zij werkelijk gezien en gehoord; daar is hun talent van grote betekenis; daar bouwen zij mee aan een permanent veranderend cultureel landschap.”
Eigen productie als eindfase ontwikkeltraject
“Deze jonge talenten komen vanuit alle windstreken van Nederland en ontvangen bij ZID een gelaagd talentontwikkelingstraject. Het deelnemen aan een groepsproductie en het onder supervisie creëren van een eigen kleine productie vormen de eindfase van dat ontwikkeltraject.”
Wilt u de mogelijkheden van verhuur van de theaterzaal toelichten?
“ZID Theater beschikt over een ruime, lichte zaal geschikt voor repetities, presentaties, voorstellingen en workshops. Er zijn technische voorzieningen aanwezig zoals licht, geluid, projectie, dansvloer en spiegels.
In de zaal kunnen maximaal 100 bezoekers plaatsnemen in flexibele opzet. De zaal is 250 m2. Ook beschikt ZID Theater over een foyer van 70 m2. Structurele verhuur voor één of meer dagdelen is mogelijk.”
Meer informatie: website ZID Theater en website ExplreZ.
