Vrije Tijd Amsterdam besteedt dagelijks aandacht aan tentoonstellingen die leuk zijn om te bezoeken. In dat kader mag een verhaal over tentoonstelling Porselein! bij Museum Weesp niet ontbreken. We vragen aan conservator Suzanne Veldink, hoe de tentoonstelling tot stand is gekomen, en waarom deze leuk is om te bezoeken.
Door: Rik Verkaik
Tentoonstelling Porselein!
Suzanne Veldink: “Dit is een tentoonstelling waarin we het porselein van Weesp, het vroegste porselein van Nederland, combineren met porselein van nu. Waar we de makers van nu ook in de traditie plaatsen en waar we laten zien dat in Nederland het vervaardigen van porselein in Weesp is begonnen. Hierbij laten we dus ook de relevantie van het Weesper porselein zien. Om te tonen welke uitdagingen het materiaal biedt is er gekozen voor het perspectief van de makers, zowel de oude als de nieuwe. Porselein is heel moeilijk om mee te werken. Hoe zwaar of dun kun je je werk nou eigenlijk maken? Wat is de grens van het technische toelaatbare? De expositie laat zien hoe kunstenaars omgaan met de technische uitdagingen van porselein. Bezoekers ontdekken het maakplezier, maar ook het ‘maakverdriet’ dat hoort bij het werken met porselein.”
Artistieke vrijheid Porselein
“Interessant is dat het porselein uit Weesp, uit de 18e eeuw, heel erg moest lijken op porselein dat al bestond. Het werd gemaakt om te concurreren met de Duitse porseleinfabriek Meissen. De kunstenaars van toen hadden dus niet veel artistieke vrijheid omdat ze iets moesten maken wat al bestond. De makers van nu hebben die vrijheden wel. Alsnog hebben ze te maken met porselein dat doet wat het zelf wil. Die twee perspectieven zetten we naast elkaar. We laten zien dat we blijven experimenteren met porselein. We zijn nog steeds niet uitgeleerd. Het is iets wat al heel lang bestaat, maar wat nog steeds veel vragen oproept en wat kunstenaars blijft uitdagen. Tussen de start in Weesp en wat kunstenaars nu maken zit 250 jaar. Je ziet dat veel van dezelfde uitdagingen blijven bestaan.”
Eigen collectie en werk van nu
“Er is voor gekozen om voorwerpen uit onze eigen collectie Weesper porselein zij aan zij te tonen, met werk van nu. We laten zien dat de makers van nu de ‘problemen van vroeger’ nog steeds tegenkomen. We tonen ook wat kunstenaars er nu allemaal mee kunnen doen, terwijl men in 1760 in Weesp nog heel erg aan het experimenteren was met wat is nou het juiste recept en hoe breng je goed de kleur aan. We zijn een heel eind gekomen maar het blijft een mysterieus materiaal.”
Schoteltje kleurproeven
“We hebben bijvoorbeeld een heel leuk schoteltje met kleurproeven uit ongeveer 1775. Bij porselein is het zo, dat als je er illustraties of decoraties op aanbrengt, je eigenlijk pas de kleur ziet nadat het gebakken is. Dus hoe weet je nou of je het goed doet? Met dezelfde soorten kleurproeven wordt nu nog steeds gewerkt. Van Judith de Vries, kunstenares van nu hebben we ook een bordje met kleurproefen.”
Gietporselein
“Milou van Ham, ook een kunstenares van nu, zou je oorspronkelijk een taalkunstenares kunnen noemen. Zij is altijd bezig met woorden en begon in 2024 voor het eerst met porselein te werken. Daarvoor koos ze gietporselein, wat je goed kan druipen en knijpen. Maar het ergerde haar dat het porselein niet deed wat zij wilde. Je stopt het in de oven waarna er totaal iets anders uitkomt dan wat je in gedachte hebt. Uiteindelijk maakt ze iets wat wel lukt en dat laat ze zien.”
Misbaksels
“We tonen ook objecten die ‘mislukt’ zijn. Alles wat mislukt brengt je toch ook weer een stapje verder in je proces. Uit de porselein fabriek in Weesp hebben we zogenaamde misbaksels. Heel grappig dat we dat woord nog steeds gebruiken. Het komt dus uit de wereld van keramiek. Dat is echt een product wat niet gelukt is in de oven. We hebben hele grappige bordjes die aan elkaar geklonterd zijn. Deze zijn in 1760 in de gracht gegooid en uiteindelijk bij het baggeren van die gracht, een paar honderd meter verderop tijdens graafwerkzaamheden in 2005, zijn ze weer opgedoken.”
Happy accident
“Bovendien stellen we werk tentoon van Roos op ten Berg, ook een hedendaagse kunstenares. Zij bewerkt porselein met een zandstraalmachine. Zij had een voorwerp gemaakt waar ze niet over te spreken was, het was helemaal ingezakt, waarna ze het op haar bureau heeft gezet en dacht: dit is mislukt. Toen ze er een elastiekje omdeed zag ze dat het een hele andere vorm kreeg en dat vond ze juist weer heel interessant. Later heeft ze nog een keer geprobeerd om dezelfde vorm te maken, wat niet meer lukte. Het was dus echt een happy accident. Zo zie je dat iets dat op het eerste gezicht mislukt lijkt je toch weer een stapje verder brengt in je proces naar een werk waar je wel tevreden mee bent. Dat soort dingen willen we in de tentoonstelling ook laten zien.”
Porseleinen pronkstukken
“We hebben ook werk van Paula Bastiaansen. Toen ik haar werk zag dacht ik dit is geweldig. Zij is een hele grote naam in het internationale porselein circuit. Dat is in Nederland niet zo groot, vandaar dat haar werk niet veel te zien is in eigen land. Zij maakt echt pronkstukken, heeft een geweldige technische beheersing en kan porselein maken dat zo dun is, dat je er prachtig doorheen kan kijken. Voor onze tentoonstelling heeft zij twee nieuwe werken gemaakt die we als pronkstukken tussen ons Weesper porselein neerzetten. Als je dit werk ziet kun je je bijna niet voorstellen dat het met mensenhanden gemaakt is. Dan zie je eigenlijk in een oogopslag dat er in die 250 jaar wel veel met porselein gebeurt en wat kunstenaars er mee kunnen maken. Er is ook mooi werk te zien van Beatrijs van Rheeden en Simone Post.”
Zonder titel, 2022
Porselein reducerend gestookt, gegoten vormen, haakwerk van katoen, 72 x 18 x 18 cm
Fotograaf: Beatrijs van Rheeden
Erfgoedfestival Makers in Gooi & Vecht
“Deze tentoonstelling is bedacht in het kader van het Erfgoedfestival Makers in Gooi & Vecht. De samenwerkende musea en erfgoedpartners organiseren dit evenement deze zomer voor de derde keer. Iedere keer wordt er een thema gekozen, dit jaar is dat thema: makers. We hoefden er niet lang over na te denken welke makers wij deze keer in de spotlights willen zetten. Want, we hebben natuurlijk dat fantastische Weesper porselein, wat de grootste collectie in de wereld is. Dat zijn natuurlijk ook makers geweest en heel leuk om dat te combineren met makers van deze tijd.”
Nederlandse porseleinkunstenaars
“Het is echt mooi om het verhaal van 250 jaar porselein in Nederland inzichtelijk te maken. We hebben hele goede porselein kunstenaars in Nederland. Ik heb me daarin verdiept, veel boeken gelezen en websites bezocht. Uitzoeken van wie maakt nou wat en op welke manier is dat dan weer baanbrekend. En ook echt gekeken hoe combineert het met ons eigen porselein. Het is natuurlijk het leukst als je oud en nieuw in één vitrine kunt zetten. Dat je als bezoeker echt de verschillen en overeenkomsten kunt ontdekken”, laat conservator Suzanne Veldink ten slotte enthousiast weten.
De tentoonstelling ‘Porselein! is te zien van 28 mei 2025 tot en met 4 januari 2026 in Museum Weesp.
Over de auteur:
Rik Verkaik, oprichter van Vrije Tijd Amsterdam, schrijft al meer dan acht jaar over exposities, evenementen, kunstenaars, muziekartiesten, ondernemers en maatschappelijke initiatieven in Amsterdam. Al meer dan een miljoen mensen hebben zijn bijdragen voor deze website en bijbehorende social mediakanalen gelezen.
