Het verhaal achter Vereniging Hendrick de Keyser
Bartolotti. Foto credits: © Arjan Bronkhorst

Vrije Tijd Amsterdam is altijd maar zeker in tijden van Corona op zoek naar leuke verhalen in de hoofdstad. In dat kader gingen we samen met Cunera Vergeer op zoek naar het verhaal achter Vereniging Hendrick de Keyser.

Wilt u ‘Vereniging Hendrick de Keyser’ eens introduceren?

“Hendrick de Keyser is hét nationale goede doel voor het behoud en beheer van monumenten. De omvang van onze collectie met 430 woonhuizen, gebouwd tussen 1495 en 1980, verspreid over Nederland is uniek. De bouwkunst, architectuur en interieurs zijn buitengewoon en veelal origineel. Eenmaal verworven panden blijven voor altijd in ons bezit en hiermee spelen wij een belangrijke rol in het erfgoedbeheer van het verleden, heden en de toekomst.”

Wie is de organisatie achter ‘Vereniging Hendrick de Keyser’?

“Wij zijn een particuliere organisatie die al meer dan 100 jaar oud is. Opgericht door een club Amsterdammers die met lede ogen aanzag hoe hun stad werd gesloopt. Ze kochten een aantal karakteristieke panden op, restaureerden en verhuurden ze. Op deze manier hielden ze belangrijke monumenten in stand. En na ruim 100 jaar is dit nog steeds, kort door de bocht, onze werkwijze.”

Wie was Hendrick de Keyser?

“Hendrick de Keyser was een van de belangrijkste bouwmeesters en beeldhouwers aan het begin van de zestiende eeuw. Hij werd in 1565 geboren in Utrecht en vertrok op 26-jarige leeftijd naar Amsterdam waar hij snel naam verwierf als steenhouwer en ontwerper. Hij liet de stad Amsterdam enkele zeer fraaie gebouwen na onder andere de Westerkerk, de Zuiderkerk, Huis met de Hoofden aan de Keizersgracht en Huis Bartolotti. Ook ontwierp hij gebouwen in andere steden waaronder het stadhuis in Delft en de Waag in Hoorn (die laatste is ook in bezit van onze Vereniging). De Vereniging is naar hem genoemd omdat hij een van de eersten belangrijke architecten was.”

Wat is de locatie van de vereniging en kunt u iets over het gebouw vertellen?

“In het antwoord op de vorige vraag noemde ik Huis Bartolotti. Dit huis staat aan de Herengracht in Amsterdam en is hoogstwaarschijnlijk ontworpen door De Keyser. Sinds 2009 is dit de werkplek van de organisatie. Het kan niet mooier; ontworpen door en eigendom van Hendrick de Keyser! We zijn bevoorrecht met zo’n prachtige werkplek. Het gebouw werd ontworpen voor Willen van den Heuvel – Bartolotti die aan het begin van de 17de eeuw de rijkste burger van Amsterdam was. Bartolotti kocht twee percelen op het nieuw aangelegde deel van de stad; de eerste aanleg van de grachtengordel. Het huis was in zijn tijd opzienbarend vanwege de rijk uitgevoerde gevel en interieurs. De interieurs van toen zijn er niet meer en in de 18de eeuw werd het pand opgesplitst in twee huizen. Dat is vandaag de dag nog steeds zo; nummer 170 is ons kantoor en nummer 172 is ingericht als Museumhuis en open voor publiek.”

Het verhaal achter Vereniging Hendrick de Keyser
Bartolotti.
Foto credits: © Arjan Bronkhorst

Heeft ‘Vereniging Hendrick de Keyser’ ook vrijwilligers nodig en wat zijn de taken?

“Museumhuis Bartolotti is één van de negen Museumhuizen van de Vereniging. Aan de hand van onze mooiste woonhuizen, verspreid over Nederland en over de eeuwen, laten wij aan de bezoekers de woongeschiedenis van ons land zien. Slapen in een bedstee, wassen in een lavet, ontvangstvertrekken voor gasten en speciale vertrekken voor bedienend personeel; woongebruiken uit vroegere tijden die verloren zijn gegaan, maar die wij levend willen houden omdat het een belangrijk deel is van onze geschiedenis. Deze Museumhuizen stellen we open met hulp van vrijwilligers, zonder hun zouden we de huizen nooit kunnen openstellen. Het is een erg betrokken en enthousiaste club mensen die net als wij trots is op ons erfgoed en dat graag uitdragen. In totaal hebben wij nu rond de 450 vrijwilligers en voor ieder nieuw te openen huis worden nieuwe vrijwilligers geworven in de plaats waar het huis zich bevindt. Corona volente, wordt eind april Huis Barnaart in Haarlem geopend en Huis De Quack in Den Haag. Kom een keer op bezoek in Bartolotti, wie weet past vrijwilliger worden in een Museumhuis wel bij jou!”

Wat komt erbij kijken om de huizen up-to-date te houden?

“Veel! Bij Hendrick zet de directie Beheer zich in voor het onderhoud van de panden. Aan de hand van een meerjarenplan worden de huizen stuk voor stuk onderhouden. Hier is een team van pandopzichters en inspectieopzichters dagelijks mee bezig. Daarnaast worden restauraties aan panden voorbereid en uitgevoerd door ons team van architecten en tekenaars. Hier gaat het vaak om meerjarenplannen. Het begint met grondig onderzoek naar de historie en naar aanleiding van de vondsten en toekomstige functie van het pand worden dan de plannen gemaakt en uitgevoerd.”

Hebben de restauratoren van de huizen kennis van alle verschillende bouwstijlen?

“De architecten die de restauraties voorbereiden hebben een basiskennis van de bouwstijlen. Maar om een gedegen restauratie te kunnen uitvoeren heb je meer kennis nodig. Daarom hebben wij een team Onderzoek die in een voorstadium al wordt betrokken bij een restauratie. Zij zorgen voor het historische onderzoek en duiken in archieven om zoveel mogelijk informatie over het gebouw boven water te krijgen; denk aan opdrachtgever, architect, bewoners, verbouwingen enz. Dit is nodig om een goed beeld te krijgen van het huis en de verschillende tijdslagen die je er vindt.”

Kan men via de vereniging huizen huren en ben je dan verantwoordelijk voor het onderhoud?

“Jazeker! Alle onze huizen worden verhuurd; door ze te verhuren, houd je de panden in goede staat. Leegstand betekent vaak achteruitgang. Tevens zijn de huurinkomsten van essentieel belang voor de Vereniging. Dit is namelijk voor het onderhoud en de kantoorkosten. Als huurder mag je zelf eigenlijk niets aan het huis veranderen. Zelfs een muur verven gaat in overleg met de pandopzichter.”

Is het huren van huizen ook mogelijk voor de mensen met een kleine beurs?

“Eind 2020 verwierven wij het Teylers Hofje in Haarlem, daarmee werden we de grootste hofjesbezitter van Nederland, ik meen dat de teller op 10 hofjes staat. De hofjeswoningen zijn zeker geschikt voor mensen met een kleine beurs. Daarnaast hebben we ook huizen met hoge huurprijzen, zoals aan de grachtengordel in Amsterdam of in het historisch centrum van Hoorn of Dordrecht. Voor elk wat wils!”

Wat is het voordeel voor leden om lid te zijn van de vereniging? Wat organiseert Hendrick de Keyser voor haar leden?

“Als lid van de Vereniging ondersteun je het goede doel; het behoud van onze monumenten. Daarnaast krijg je toegang tot onze meest bijzondere huizen, onze huurders stellen die speciaal voor onze leden op gezette tijden open. Verder organiseren we activiteiten voor onze leden zoals wandelingen, lezingen en fietstochten. Je krijgt korting op onze vakantiehuizen en door middel van onze nieuwsbrief word je op de hoogte gehouden van onze werkzaamheden. Voor € 30,- per jaar ben je al lid.”

Heeft u zelf nog iets toe te voegen?

“Sinds 2018 stellen wij onze mooiste huizen open voor publiek; de Museumhuizen. Als je niet direct lid wilt worden maar wel geïnteresseerd bent in de Vereniging en wat wij doen, kom dan eens naar een Museumhuis. Je vindt ze in Amsterdam, Hoorn, Leeuwarden, Nagele, Steenwijk, Utrecht, Velsen-Zuid, Utrecht en Delft. Het is echt de moeite waard! Daarnaast kun je ook logeren in een deel van onze huizen, onze Monument en Bed-locaties. Slapen in een watertoren, een oude vestingtoren of in een 19de-eeuw herenhuis. Voor meer info www.museumhuizen.nl / www.monumentenbed.nl. Voor meer info over de Vereniging neem je een kijkje op onze website”, laat Cunera Vergeer, teamleider Communicatie, ten slotte namens Hendrick de Keyser weten.